Czas przeszły Perfekt to kluczowy element niemieckiej gramatyki. Służy do opisywania przeszłych zdarzeń. Wybór czasownika posiłkowego, „haben” czy „sein”, zależy od typu czasownika głównego. Zrozumienie tej zasady ułatwia swobodne komunikowanie się po niemiecku.
Co to jest czas Perfekt w języku niemieckim?
Czas Perfekt pozwala mówić o przeszłości. Jest to czas złożony. Tworzymy go używając czasownika posiłkowego. Potrzebny jest też imiesłów czasu przeszłego, czyli Partizip II.
Perfekt opisuje czynności zakończone. Te czynności mają związek z teraźniejszością. Używamy go często w mowie codziennej. Jest to nieoficjalny sposób mówienia o przeszłości.
Forma Partizip II zwykle zaczyna się od „ge-”. Na przykład, od czasownika „machen” (robić) tworzymy „gemacht”.
Kiedy używamy Perfekt z czasownikiem posiłkowym „haben”?
Większość czasowników w języku niemieckim tworzy czas Perfekt z „haben”. Jest to najczęstszy przypadek. Dotyczy to wielu różnych typów czasowników.
Czasowniki przechodnie wymagają „haben”. Są to czasowniki, które łączą się z dopełnieniem w bierniku (Akkusativ). Na przykład:
Michael hat seine Oma besucht. (Michael odwiedził swoją babcię.)
Linda hat eine neue Wohnung gekauft. (Linda kupiła nowe mieszkanie.)
Czasowniki zwrotne również używają „haben”. Zawsze łączą się z zaimkiem zwrotnym w bierniku lub celowniku. Na przykład:
Wir haben uns auf die Reise nach Japan sehr gefreut. (Bardzo cieszyliśmy się na podróż do Japonii.)
Mein Kind hat sich immer für Dinosaurier interessiert. (Moje dziecko zawsze interesowało się dinozaurami.)
Czasowniki modalne także tworzą Perfekt z „haben”. Należą do nich „können”, „müssen”, „wollen”. Na przykład:
Ich habe dieses Auto gewollt. (Chciałem ten samochód.)
Er hat Geld gewollt. (On chciał pieniędzy.)
Pozostałe czasowniki, które nie wyrażają ruchu ani zmiany stanu, także tworzą Perfekt z „haben”. Zaleca się używanie „haben” dla tych czasowników.
Ich habe gestern einen Kuchen gebacken. (Wczoraj upiekłem ciasto.)
Ich habe gefroren. (Zmarzłem/Było mi zimno.)
Kiedy używamy Perfekt z czasownikiem posiłkowym „sein”?
Czasownik posiłkowy „sein” jest używany rzadziej. Dotyczy to specyficznych grup czasowników. Trzeba je poznać i zapamiętać.
Czasowniki wyrażające ruch używają „sein”. Opisują one przemieszczenie się z miejsca na miejsce. Na przykład:
Er ist nach Berlin gefahren. (On pojechał do Berlina.)
Meine Tochter ist zur Schule gegangen. (Moja córka poszła do szkoły.)
Wir sind aus dem Bus ausgestiegen. (Wysiedliśmy z autobusu.)
Do tej grupy należą między innymi czasowniki: abfliegen, ankommen, aufstehen, auslaufen, aussteigen, einsteigen, fahren, fallen, fliegen, fliehen, fließen, flüchten, gehen, gleiten, joggen, klettern, klimmen, kommen, krabbeln, kriechen, landen, laufen, reisen, reiten, rennen, rinnen, schleichen, schreiten, schwimmen, segeln, sinken, spazieren, springen, steigen, stieben, stolpern, streichen, umsteigen, wandern, weichen, zurückkehren.
Czasowniki wyrażające zmianę stanu także używają „sein”. Opisują przejście z jednego stanu w drugi. Na przykład:
Wir sind um 7.00 Uhr morgens aufgestanden. (Wstaliśmy o 7.00 rano.)
Ich bin um 5.00 Uhr aufgewacht. (Obudziłem się o 5.00.)
Mein Großvater ist schon gestorben. (Mój dziadek już umarł.)
Przykłady takich czasowników to: abklingen, aufblühen, aufwachen, bleichen, einschlafen, entstehen, erblühen, erliegen, erlöschen, ersticken, ertrinken, schwinden, sprießen, sterben, umkommen, verblühen, verbluten, vergehen, verheilen, verhungern, verschwimmen, verschwinden, verwelken, wachsen.
Czasowniki „sein”, „werden” i „bleiben” zawsze tworzą Perfekt z „sein”. Są to podstawowe czasowniki. Na przykład:
Draußen ist es sehr kalt geworden. (Na zewnątrz zrobiło się bardzo zimno.)
Wo bist du so lange gewesen? (Gdzie byłeś tak długo?)
Während meines Urlaubs ist mein Hund bei meinen Eltern geblieben. (Podczas moich wakacji mój pies został u moich rodziców.)
Czasownik „passieren” (wydarzyć się) również używa „sein”.
Czasowniki z haben i sein – wyjątki i kontekst
Niektóre czasowniki mogą tworzyć czas przeszły Perfekt zarówno z „sein”, jak i z „haben”. Wybór zależy wtedy od znaczenia czasownika w danym zdaniu. Dotyczy to około 70 czasowników w języku niemieckim.
Na przykład czasownik „fahren” (jechać) może używać obu czasowników posiłkowych. Jeśli oznacza ruch do celu, używamy „sein”.
Mein Mann ist zu seinen Eltern gefahren. (Mój mąż pojechał do swoich rodziców.)
Jeśli jednak „fahren” oznacza przewożenie czegoś lub kogoś, używamy „haben” (jest wtedy czasownikiem przechodnim).
Mein Mann hat das Auto in die Garage gefahren. (Mój mąż wjechał samochodem do garażu.)
Mein Mann hat unseren Sohn zur szkoły gefahren. (Mój mąż zawiózł naszego syna do szkoły.)
Podobnie jest z czasownikiem „fliegen” (latać). Lot jako przemieszczenie się wymaga „sein”.
Wir sind mit dem Flugzeug nach Spanien geflogen. (Polecieliśmy samolotem do Hiszpanii.)
Latć coś (np. samolot) wymaga „haben”.
Der Pilot hat das Flugzeug zum ersten Mal geflogen. (Pilot po raz pierwszy pilotował samolot.)
Czasownik „tanzen” (tańczyć) również może używać obu form. Jeśli podkreślamy ruch jako przemieszczenie się po przestrzeni, używamy „sein”.
Mein Kind ist vor Freude durch das ganze Zimmer getanzt. (Moje dziecko tańczyło z radości przez cały pokój.)
Jeśli mówimy o tańcu jako czynności, używamy „haben”.
Die Gäste haben die ganze Nacht hindurch getanzt. (Goście tańczyli przez całą noc.)
Istnieją także regionalne różnice w użyciu czasowników posiłkowych. Na południu Niemiec, w Austrii i Szwajcarii częściej stosuje się „sein” niż na północy. To odstępstwo od ogólnych zasad.
Lista czasowników, które mogą używać zarówno „haben”, jak i „sein”, jest długa. Obejmuje między innymi: abbrechen, abhauen, abknicken, abtreten, anfahren, anfallen, auftreten, aufziehen, ausfahren, ausklingen, ausreißen, ausscheiden, ausziehen, bekommen, biegen, bleichen, brechen, dringen, durchbrennen, durchfliegen, einfrieren, eintreten, einziehen, erschrecken, folgen, frieren, heilen, jagen, rollen, scheiden, scheren, schießen, schmelzen, schwingen, starten, stoßen, streichen, treiben, treten, trocknen, überlaufen, übersteigen, übertreten, umgehen, umziehen, unterlaufen, verbrennen, verderben, verfahren, vorfahren, vorschießen, wechseln, wegziehen, ziehen, zurücktreten, zusammentreten, zustoßen, zuziehen.
Praktyczne wskazówki do nauki
Nauka wyboru między „haben” i „sein” wymaga ćwiczeń. Skup się na rodzaju czynności, którą opisuje czasownik. Ruch i zmiana stanu to sygnały dla „sein”.
Pamiętaj, że czasowników używających „sein” jest znacznie mniej. Możesz spróbować nauczyć się ich na pamięć. Regularne powtarzanie przykładów pomaga utrwalić zasady.
Zwróć uwagę na kontekst zdania. To on często decyduje o wyborze czasownika posiłkowego. Szczególnie dotyczy to czasowników, które mogą używać obu form.
Praktykuj tworzenie zdań w czasie Perfekt. Sprawdź, czy dobrze stosujesz zasady. Powtarzaj odmianę czasowników posiłkowych.
Odmiana czasownika posiłkowego „haben”
Czasownik posiłkowy „haben” jest kluczowy w języku niemieckim. Jest też czasownikiem oznaczającym posiadanie. Jego odmiana w czasie teraźniejszym wygląda tak:
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich (Ja) | habe |
| du (Ty) | hast |
| er/sie/es (On/Ona/Ono) | hat |
| wir (My) | haben |
| ihr (Wy) | habt |
| sie (Oni/One) | haben |
Umiejętność szybkiego odmieniania „haben” jest niezbędna. Bez niej nie utworzysz poprawnie czasu Perfekt. Praktykuj tę odmianę regularnie.
Najczęściej zadawane pytania o czas Perfekt
Czym jest czas Perfekt w języku niemieckim?
Czas Perfekt to złożony czas przeszły. Używamy go do mówienia o przeszłych zdarzeniach. Te zdarzenia mają związek z teraźniejszością.
Jak tworzy się czas Perfekt?
Czas Perfekt tworzymy łącząc odmieniony czasownik posiłkowy („haben” lub „sein”) z imiesłowem czasu przeszłego (Partizip II) czasownika głównego.
Kiedy używamy „haben” w Perfekt?
„Haben” używamy z większością czasowników. Dotyczy to czasowników przechodnich, zwrotnych i modalnych. Stosujemy go też z czasownikami, które nie oznaczają ruchu ani zmiany stanu.
Kiedy używamy „sein” w Perfekt?
„Sein” używamy z czasownikami oznaczającymi ruch. Dotyczy to też czasowników wyrażających zmianę stanu. Czasowniki „sein”, „werden”, „bleiben” i „passieren” również używają „sein”.
Tak, około 70 czasowników może używać obu czasowników posiłkowych. Wybór zależy od znaczenia czasownika w zdaniu i kontekstu.
Czy są regionalne różnice w użyciu „haben” i „sein”?
Tak, na południu Niemiec, w Austrii i Szwajcarii „sein” jest używane częściej. To różni się od standardowych zasad gramatycznych.
Zobacz także: