Przyimki czasu w języku niemieckim określają czas zdarzeń. Są kluczowe do precyzyjnego wyrażania momentów i okresów. Pomagają zrozumieć, kiedy coś się wydarzyło. Znajomość tych przyimków jest niezbędna.
Wprowadzenie do przyimków czasu
Przyimki są ważnymi elementami języka niemieckiego. Stanowią część mowy. Przyimki nigdy nie występują same w zdaniu. Określają relacje między wyrazami. Często nazywa się je słowami wyrażającymi stosunek.
Przyimki czasu wskazują okoliczności czasowe. Określają punkt w czasie lub jego trwanie. Pomagają precyzyjnie wyrażać zdarzenia. Są niezbędne do płynnej komunikacji.
Najważniejsze przyimki czasu i ich przypadki
Przyimki czasu łączą się z konkretnym przypadkiem. Wymagają użycia Dativu, Akkusativu lub Genitivu. Każdy przyimek wymusza jeden z tych przypadków. Niektóre przyimki mogą łączyć się z Dativem lub Akkusativem. Zależy to od kontekstu zdania. Przyimki nie odmieniają się przez przypadki.
Opanowanie przyimków i ich przypadków jest kluczowe. Poprawne stosowanie przyimków wpływa na znaczenie. Wpływa też na poprawność gramatyczną. Poniżej przedstawiamy najważniejsze przyimki czasu z podziałem na przypadki.
| Przypadek | Przyimki czasu |
|---|---|
| Dativ | am, im, in, bei, nach, vor, zwischen, ab, seit |
| Akkusativ | um, gegen, für, über, bis |
| Genitiv | während, innerhalb, außerhalb |
Przyimki z celownikiem (Dativ)
Przyimki łączące się z Dativem są często używane. Określają punkt w czasie lub początek akcji. Wymagają rzeczownika w celowniku. Oto kilka przykładów użycia.
- am: używany do określania dni tygodnia oraz dat. Przyimek an łączy się z celownikiem.
- im: używany do określania miesięcy, pór roku i lat. Jest to skrót od in dem. Przyimek in łączy się z celownikiem.
- in: do określania przyszłych okresów czasu. Może też oznaczać lata, miesiące, pory roku.
- bei: oznacza „podczas” lub „przy” jakiejś czynności.
- nach: używany, aby wskazać czas po jakimś wydarzeniu.
- vor: oznacza czas przed jakimś wydarzeniem.
- zwischen: używany do określania czasu między dwoma punktami.
- ab: odnosi się do początku okresu, który trwa od danego momentu.
- seit: odnosi się do czasu, który rozpoczął się w przeszłości i trwa do teraz.
Spójrz na przykłady w zdaniach.
Ich komme am Freitag. – Przyjdę w piątek.
Am Sonntag findet eine Buchmesse statt. – W niedzielę odbywają się targi książki.
Am Nachmittag gehe ich zum Arzt. – Po południu idę do lekarza.
Ich habe Geburtstag am 4. März. – Mam urodziny 4 marca.
Im Sommer haben wir Urlaub. – W lato mamy urlop.
Im vorigen Jahrhundert gab es zwei Weltkriege. – W poprzednim stuleciu miały miejsce dwie wojny światowe.
Er kommt in 2 Wochen. – On przyjedzie za 2 tygodnie.
Seit letztem Jahr trinke ich ein Bier mit dem Chef.
Przyimki z biernikiem (Akkusativ)
Przyimki z biernikiem określają czas trwania lub przybliżony czas. Wymagają rzeczownika w bierniku. Pamiętaj o tym przypadku.
- um: wskazuje na konkretną godzinę. Używa się go także w wyrażeniu um Mitternacht (o północy).
- gegen: oznacza „około” lub „przeciwko” (w kontekście czasu).
- für: określa czas trwania akcji.
- über: może oznaczać „przez” lub „ponad” jakiś okres czasu.
- bis: określa koniec okresu czasu.
Oto kilka zdań z tymi przyimkami.
Wir treffen uns um 12 Uhr.
Der Film läuft bis achtzehn Uhr.
Wir fahren für sieben Tage in den Urlaub.
Wahrscheinlich werden wir gegen 15 Uhr ankommen.
Wir fliegen über das Wochenende nach London.
Przyimek bis często występuje bez rodzajnika. Może też łączyć się z innymi przyimkami (np. bis zu).
Przyimki z dopełniaczem (Genitiv)
Przyimki łączące się z dopełniaczem są mniej liczne. W kontekście czasu najczęściej spotkasz trzy. Wymagają rzeczownika w Genitivie.
- während: oznacza „podczas” jakiegoś zdarzenia lub okresu.
- innerhalb: oznacza „w ciągu”, „w obrębie” jakiegoś okresu.
- außerhalb: oznacza „poza”, „na zewnątrz” jakiegoś okresu.
Zobacz, jak wyglądają w zdaniach.
Während meines Urlaubs mache ich nur schöne Sachen!
Ingrid kommt während des Films ins Kino.
Innerhalb eines Monats muszę złożyć dokumenty.
Użycie przyimków z różnymi określeniami czasu
Przyimki czasu łączą się z różnymi jednostkami czasu. Musisz zapamiętać konkretne kombinacje. Pomyśl o dniach tygodnia, godzinach czy latach.
- Dni tygodnia i daty: Używaj przyimka am (am Montag, am 1. Mai).
- Pory dnia: Używaj przyimka am (am Morgen, am Abend), ale in der Nacht (w nocy).
- Miesiące, pory roku, lata, stulecia: Używaj przyimka im (im Januar, im Frühling, im Jahr 2023, im 21. Jahrhundert).
- Godziny: Używaj przyimka um (um 7 Uhr).
- Okresy w przyszłości: Używaj przyimka in (in einer Woche, in zwei Monaten).
- Początek akcji: Używaj przyimka ab (ab morgen).
- Czas trwania (zakończony): Używaj przyimka vor (vor drei Jahren – trzy lata temu).
- Czas trwania (trwający): Używaj przyimka seit (seit drei Jahren – od trzech lat).
- Koniec okresu: Używaj przyimka bis (bis Freitag).
- Okres między: Używaj przyimka zwischen (zwischen Mai und August).
- Czas trwania (określony): Używaj przyimka für z Akkusativem (für eine Stunde).
Kiedy nie używamy przyimków czasu?
W języku niemieckim istnieją określenia czasu, które nie wymagają przyimka. Dotyczy to często wyrażeń z przymiotnikami takimi jak nächst- (następny), letzt- (ostatni), dies- (ten), jed- (każdy). W takich przypadkach używamy Akkusativu.
Możliwe jest także wyrażenie tygodni, miesięcy oraz lat bez przyimka. Bez przyimka występują określenia czasu z tymi przymiotnikami. Pamiętaj o bierniku.
Nächste Woche habe ich frei.
Letzten Monat verbrachte er an der Ostsee.
Anfang Mai haben wir frei.
Mitte nächsten Monats besucht uns meine ciocia.
Ende Juni herrscht Sommer.
Czasem można spotkać pytania o formy typu „in voriger Woche”. Poprawniej byłoby „in der vorigen Woche” lub po prostu „vorige Woche” (w bierniku bez przyimka).
Typowe błędy Polaków w używaniu przyimków czasu
Polacy uczący się niemieckiego często popełniają błędy z przyimkami. Wynikają one z różnic między językami. Polskie „w” może odpowiadać niemieckiemu „in” lub „am”. Polskie „na” może być „auf” lub „an”.
Trudność sprawia też konieczność użycia odpowiedniego przypadku. Przyimek „an” łączy się z Dativem w kontekście czasu (am Montag). Przyimek „in” też łączy się z Dativem (im Sommer). W języku polskim nie mamy takiego rozróżnienia przypadków po przyimkach czasowych.
Pamiętaj, że znaczenie przyimka może się zmieniać. Ten sam przyimek może być czasowy lub miejscowy. Na przykład „an” może oznaczać „przy” (miejsce) lub „w/na” (czas – dni, daty). To wymaga uwagi.
Ucząc się, twórz skojarzenia z polskim. Zawsze pamiętaj jednak o różnicach gramatycznych.
Ćwiczenia praktyczne
Ćwiczenie poprawnego użycia przyimków wymaga praktyki. Regularne ćwiczenia pomogą opanować ich użycie. Zastosowanie w różnych kontekstach jest kluczowe.
Dostępne są interaktywne ćwiczenia online. Platformy edukacyjne oferują wiele zadań. Ćwiczenia składają się ze zdań z brakującym przyimkiem. Musisz wybrać odpowiedni przyimek.
Sprawdzaj nabytą wiedzę w ćwiczeniach. Przygotuj fiszki do nauki przyimków. Korzystaj z aplikacji do nauki języka niemieckiego. Rozmawiaj z native speakerami.
Poniżej znajdziesz kilka przykładów ćwiczeń. Spróbuj uzupełnić zdania.
Uzupełnij zdanie: Wir treffen uns ___ Dienstag ___ 12 Uhr.
Wir treffen uns am Dienstag um 12 Uhr.
Uzupełnij zdanie: ___ 12 und 13 Uhr haben wir Mittagspause.
Zwischen 12 und 13 Uhr haben wir Mittagspause.
Uzupełnij zdanie: Der Wecker klingelt ___ 8 Uhr.
Der Wecker klingelt um 8 Uhr.
Uzupełnij zdanie: ___ 24. Dezember ist Weihnachten.
Am 24. Dezember ist Weihnachten.
Uzupełnij zdanie: Wir wohnen in diesem Haus ___ drei Jahren.
Wir wohnen in diesem Haus seit drei Jahren.
Uzupełnij zdanie: Ich spiele Fußball ___ zwei Jahren.
Ich spiele Fußball seit zwei Jahren.
Uzupełnij zdanie: ___ dem Mittagessen und dem Abendessen putze ich das Auto.
Zwischen dem Mittagessen und dem Abendessen putze ich das Auto.
Uzupełnij zdanie: ___ dem Frühstück werde ich die Küche putzen.
Nach dem Frühstück werde ich die Küche putzen.
Uzupełnij zdanie: ___ des Frühstücks klingelt das Telefon.
Während des Frühstücks klingelt das Telefon.
Uzupełnij zdanie: Ich werde heute ___ zum Abend arbeiten.
Ich werde heute bis zum Abend arbeiten.
Uzupełnij zdanie: Wann und ___ wie viel Uhr treffen wir uns?
Wann und um wie viel Uhr treffen wir uns?
Uzupełnij zdanie: Wir fahren ___ sieben Tage in den Urlaub.
Wir fahren für sieben Tage in den Urlaub.
Uzupełnij zdanie: ___ morgen werde ich wieder kürzer arbeiten.
Ab morgen werde ich wieder kürzer arbeiten.
Uzupełnij zdanie: ___ zum Abend wird alles sauber sein.
Bis zum Abend wird alles sauber sein.
Uzupełnij zdanie: Diese Vase stammt ___ dem Jahr 1700.
Diese Vase stammt aus dem Jahr 1700.
Uzupełnij zdanie: Ich bin in der Schule ___ 12 Uhr.
Ich bin in der Schule um 12 Uhr.
Uzupełnij zdanie: Wahrscheinlich werden wir ___ 15 Uhr ankommen.
Wahrscheinlich werden wir gegen 15 Uhr ankommen.
Uzupełnij zdanie: Wir fliegen ___ das Wochenende nach London.
Wir fliegen über das Wochenende nach London.
Podsumowanie i wskazówki
Nauka przyimków czasu jest kluczowa. Pomaga w precyzyjnym wyrażaniu myśli. Unikasz dzięki nim typowych błędów. Poznanie reguł stosowania przyimków jest fundamentem.
Każdy przyimek łączy się z konkretnym przypadkiem. Zapamiętaj te połączenia. Ćwicz regularnie ich użycie w zdaniach. Twórz własne przykłady.
Skorzystaj z dostępnych materiałów. Aplikacje do nauki języka niemieckiego są bardzo pomocne. Fiszki mogą ułatwić zapamiętywanie. Rozmawiaj z innymi osobami uczącymi się niemieckiego.
Praktyka czyni mistrza. Nie zniechęcaj się błędami. Z czasem użycie przyimków stanie się naturalne.
Zobacz także: