Poznaj niemieckie konstrukcje bezokolicznikowe. Zrozumiesz, kiedy używać 'zu’. Dowiesz się, w jakich sytuacjach 'zu’ pomijamy. Artykuł wyjaśnia zasady tworzenia zdań.
Co to jest bezokolicznik (Infinitiv)?
Bezokolicznik to podstawowa forma czasownika. W języku niemieckim kończy się na ’-en’. To forma nieodmieniona. Potrzebujemy go do budowania złożonych zdań. Bezokolicznik występuje samodzielnie lub z 'zu’. Jego rola zależy od czasownika głównego.
Kiedy używamy bezokolicznika z 'zu’?
Konstrukcja bezokolicznikowa z 'zu’ jest bardzo częsta. Pozwala umieścić dwa czasowniki w jednym zdaniu. Stosujemy ją po wielu czasownikach. Wiele zdań tworzy konstrukcje bezokolicznikowe z 'zu’. Używamy jej także po wyrażeniach rzeczownikowych. Pojawia się po wyrażeniach przymiotnikowych.
Oto lista czasowników, po których zazwyczaj stosujemy 'zu’:
- anfangen (zaczynać)
- beginnen (zaczynać)
- aufhören (przestawać)
- brauchen (potrzebować)
- glauben (wierzyć/myśleć)
- sein (być)
- hoffen (mieć nadzieję)
- versprechen (obiecywać)
- vergessen (zapominać)
- versuchen (próbować)
- vorhaben (mieć zamiar)
- vorschlagen (proponować)
- meinen (sądzić)
- vermuten (podejrzewać)
- denken (myśleć)
- erwarten (oczekiwać)
- aufgeben (przestawać)
- sich entscheiden (decydować się)
Konstrukcja z 'zu’ pojawia się też po konkretnych wyrażeniach rzeczownikowych:
- Angst haben (bać się)
- Lust haben (mieć ochotę)
- Zeit haben (mieć czas)
- die Absicht haben (mieć zamiar)
- die Gelegenheit haben (mieć okazję)
- die Möglichkeit haben (mieć możliwość)
- die Pflicht haben (mieć obowiązek)
- den Wunsch haben (mieć życzenie)
Bezokolicznik z 'zu’ stosujemy po wyrażeniach typu „Es ist + przymiotnik”:
- Es ist wichtig (Jest ważne)
- Es ist notwendig (Jest konieczne)
- Es wäre gut (Byłoby dobrze)
- Es ist sicher (Jest pewne)
- Es macht (keinen) Spaß (Sprawia/Nie sprawia przyjemność)
- Ich finde es interesujące/dobre/złe (Uważam to za interesujące/dobre/złe)
- Es ist interessant (Jest interesujące)
- es ist möglich (Jest możliwe)
- es ist konieczne (Jest konieczne)
- es ist schwer (Jest trudne)
- es ist leicht (Jest łatwe)
- es ist nötig (Jest potrzebne)
Konstrukcje z 'zu’ pomagają skrócić dłuższe zdania. Można nimi zastąpić zdania ze spójnikiem „dass”. Zamiast „Ich hoffe, dass ich dich bald wiedersehe” powiesz „Ich hoffe dich bald wiederzusehen.” Oba zdania znaczą „Mam nadzieję zobaczyć cię wkrótce”. Widzisz różnicę w długości?
Jak zbudować zdanie z 'zu’?
Budowa zdania z tą konstrukcją jest prosta. Wyraz 'zu’ stawiamy przed bezokolicznikiem. Dotyczy to czasowników prostych lub nierozdzielnie złożonych. Przy czasownikach rozdzielnie złożonych 'zu’ wchodzi do środka. Znajduje się między przedrostkiem a rdzeniem czasownika. W przypadku bezokoliczników złożonych 'zu’ stoi przed ostatnim wyrazem. ZU dajemy przed drugim czasownikiem. Drugi czasownik jest w bezokoliczniku.
Zobacz przykłady w różnych czasach gramatycznych:
- Präsens: Ich versuche Tennis zu spielen. (Próbuję grać w tenisa.)
- Präsens: Sie fängt an Deutsch zu lernen. (Ona zaczyna uczyć się niemieckiego.)
- Präsens: Steffan hört auf zu rauchen. (Steffan przestaje palić.)
- Präteritum: Ich versuchte Tennis zu spielen. (Próbowałem grać w tenisa.)
- Präteritum: Sie fing an Deutsch zu lernen. (Ona zaczynała uczyć się niemieckiego.)
- Präteritum: Steffan hörte auf zu rauchen. (Steffan przestawał palić.)
- Perfekt: Ich habe versucht Tennis zu spielen. (Próbowałem grać w tenisa.)
- Perfekt: Sie hat angefangen Deutsch zu lernen. (Ona zaczęła uczyć się niemieckiego.)
- Perfekt: Steffan hat aufgehört zu rauchen. (Steffan przestał palić.)
- Futur I: Ich werde versuchen Tennis zu spielen. (Będę próbował grać w tenisa.)
- Futur I: Sie wird anfangen Deutsch zu lernen. (Ona zacznie uczyć się niemieckiego.)
- Futur I: Steffan wird aufhören zu rauchen. (Steffan przestanie palić.)
Przykłady z wyrażeniami:
- Präsens: Ich habe keine Lust Deutsch zu lernen. (Nie mam ochoty uczyć się niemieckiego.)
- Präsens: Es ist schwer Geige zu spielen. (Trudno jest grać na skrzypcach.)
- Präteritum: Ich hatte keine Lust Deutsch zu lernen. (Nie miałem ochoty uczyć się niemieckiego.)
- Präteritum: Es war schwer Geige zu grać. (Było trudno grać na skrzypcach.)
- Perfekt: Ich habe keine Lust Deutsch zu lernen. (Nie mam ochoty uczyć się niemieckiego.)
- Perfekt: Es ist schwer gewesen Geige zu spielen. (Było trudno grać na skrzypcach.)
- Futur I: Ich werde keine Lust haben Deutsch zu lernen. (Nie będę miał ochoty uczyć się niemieckiego.)
- Futur I: Es wird schwer sein Geige zu spielen. (Będzie trudno grać na skrzypcach.)
Inne przykłady zdań z 'zu’:
Ich versuche Deutsch zu lernen. – Próbuję uczyć się niemieckiego.
Sie hat heute viel zu tun. – Ona ma dzisiaj dużo do zrobienia.
Meine Kinder bemühen sich, ruhig zu sein. – Moje dzieci starają się być cicho.
Es ist schwer, ab heute intensiv zu lernen. – Trudno jest się od dzisiaj intensywnie uczyć.
Ich beschließe, nicht mehr zu rauchen. – Postanawiam rzucić palenie.
Wir versuchen den Text zu übersetzen. – Próbujemy przetłumaczyć ten tekst.
Habt ihr Lust uns zu besuchen? – Macie ochotę nas odwiedzić?
Diese Klausur scheint einfach zu sein. – Ten sprawdzian wydaje się być łatwy.
Wir haben das Recht, Fehler zu machen. – Mamy prawo do tego, aby popełniać błędy.
Das Kind hat keine Lust zu schlafen. – To dziecko nie ma ochoty (nie chce) spać.
Der Lehrer bemüht sich, den Schülern alles zu erklären. – Nauczyciel stara się uczniom wszystko wytłumaczyć.
In Berlin sind keine billigen Hotelzimmer zu finden. – W Berlinie nie ma tanich hotelowych pokoi do znalezienia.
Ich habe Lust, ins Kino zu gehen. (Mam ochotę iść do kina.)
Es ist mir unangenehm, die Worte zu hören. (Jest nieprzyjemnie słuchać tych słów.)
Ich freue mich, dich zu sehen. (Cieszę się, że cię widzę.)
Er beginnt die Vorlesung zu verstehen. On zaczyna rozumieć wykład.
Diese Aufgabe scheint leicht zu sein. Zadanie wydaje się być łatwe.
Die Studenten brauchen nicht zu arbeiten. Studenci nie muszą pracować.
In Krakau sind keine billigen Hotelzimmer zu finden. W Krakowie nie ma tanich hotelowych pokoi do znalezienia.
Die Kinder bemühen sich, ruhig zu sein. Dzieci starają się być cicho.
Kiedy nie używamy bezokolicznika z 'zu’?
Są sytuacje, gdy 'zu’ przed bezokolicznikiem pomijamy. Dotyczy to kilku grup czasowników. Bezokolicznik bez 'zu’ to bezokolicznik prosty. Nie używaj konstrukcji bezokolicznikowej po niektórych czasownikach.
Nie używamy 'zu’ po czasownikach modalnych. Czasowniki modalne nie wymagają 'zu’ przed bezokolicznikiem. Czasownik modalny musi być w formie bezokolicznika. Stoi wtedy na końcu zdania. Pamiętaj, że czasownik modalny odmienia się przez osobę. Czasownik modalny nie wymaga użycia 'zu’.
Oto lista czasowników modalnych:
- dürfen (mieć pozwolenie)
- sollen (powinno się)
- können (móc)
- müssen (musieć)
- mögen (lubić)
- wollen (chcieć)
Przykłady zdań z czasownikami modalnymi (bez 'zu’):
- Ich kann Fahrrad fahren. (Potrafię jeździć na rowerze.)
- Du sollst mehr Obst und Gemüse essen. (Powinieneś jeść więcej owoców i warzyw.)
- Wir wollen ins Ausland fahren. (Chcemy jechać za granicę.)
- Hier darf man nicht parken. (Tutaj nie wolno parkować.)
Nie używamy 'zu’ po czasownikach opisujących doznania zmysłowe. Czasowniki związane ze zmysłami nie wymagają użycia 'zu’.
Są to czasowniki takie jak:
- hören (słyszeć)
- sehen (widzieć)
- spüren (czuć)
- fühlen (odczuwać)
Przykłady zdań z czasownikami zmysłów (bez 'zu’):
- Ich höre ihn sprechen. (Słyszę go, jak mówi.)
- Wir sehen ihn mit dem Hund spazieren. (Widzimy go, jak spaceruje z psem.)
- Ich fühle den Wind wehen. (Odczuwam, jak wiatr wieje.)
- Wir spüren das Gewitter kommen. (Odczuwamy, że nadchodzi burza.)
- Ich hörte ihn singen. (Słyszałam go jak śpiewał.)
Bezokolicznik bez 'zu’ używa się po czasownikach ruchu i kilku innych. Są to specyficzne czasowniki.
Lista tych czasowników:
- gehen (iść)
- kommen (przychodzić)
- lernen (uczyć się)
- lehren (nauczać)
- bleiben (zostawać)
- helfen (pomagać)
- lassen (kazać, pozwalać)
- fahren (jechać)
Przykłady zdań z tymi czasownikami (bez 'zu’):
- Ihr geht tanzen. (Idziecie tańczyć.)
- Ich komme dir helfen. (Idę ci pomóc.)
- Wir lernen Ski fahren. (Uczymy się jeździć na nartach.)
- Sie lehrt die Schüler Tennis spielen. (Ona uczy uczniów grać w tenisa.)
- Der Drache bleibt im Baum hängen. (Latawiec wisi na drzewie.)
- Ich helfe dir das Haus bauen. (Pomogę ci wybudować dom.)
- Er geht Hausaufgaben machen. (Idzie odrobić pracę domową.)
Jak zbudować zdanie bez 'zu’?
Budowa zdania bez 'zu’ zależy od czasownika głównego. Po czasownikach modalnych bezokolicznik stoi na końcu zdania. Czasownik modalny jest odmieniony. Po czasownikach zmysłów i innych wymienionych, bezokolicznik również stoi na końcu zdania. Czasownik główny jest odmieniony.
Przykłady w różnych czasach są podobne do tych z 'zu’. Odmieniasz czasownik główny. Bezokolicznik pozostaje bez zmian na końcu.
- Präsens: Ich kann Fahrrad fahren. (Potrafię jeździć na rowerze.)
- Präteritum: Ich konnte Fahrrad fahren. (Potrafiłem jeździć na rowerze.)
- Perfekt: Ich habe Fahrrad fahren können. (Potrafiłem jeździć na rowerze.)
- Futur I: Ich werde Fahrrad fahren können. (Będę potrafił jeździć na rowerze.)
Podobnie dla innych czasowników z tej grupy:
- Präsens: Ich höre ihn sprechen. (Słyszę go, jak mówi.)
- Präteritum: Ich hörte ihn sprechen. (Słyszałem go, jak mówił.)
- Perfekt: Ich habe ihn sprechen hören. (Słyszałem go, jak mówił.)
- Futur I: Ich werde ihn sprechen hören. (Będę go słyszał, jak będzie mówił.)
Bezokolicznik z 'zu’ i bez 'zu’ – podsumowanie zasad
Bezokolicznik może występować z 'zu’ lub bez 'zu’. Wybór zależy od czasownika lub wyrażenia. Zapamiętanie list czasowników jest kluczowe. Zu jest małym wypełniaczem. Nie tłumaczymy go na język polski. Jego obecność lub brak ma znaczenie gramatyczne.
Poniższa tabela podsumowuje główne zasady:
| Kryterium | Bezokolicznik z 'zu’ | Bezokolicznik bez 'zu’ |
|---|---|---|
| Typ czasownika głównego | Większość czasowników (np. versuchen, hoffen, beginnen) | Czasowniki modalne (können, müssen itp.) |
| Typ wyrażenia | Wyrażenia rzeczownikowe (np. Zeit haben) | Czasowniki zmysłów (hören, sehen itp.) |
| Inne | Wyrażenia przymiotnikowe (Es ist wichtig itp.) | Inne czasowniki (gehen, kommen, helfen itp.) |
| Położenie 'zu’ | Przed bezokolicznikiem (lub w środku rozdzielnie złożonego) | Brak 'zu’ |
Praktyka czyni mistrza – ćwiczenia i materiały dodatkowe
Nauka niemieckiego wymaga ćwiczeń. Zdania bezokolicznikowe to ważny element gramatyki. Dostępne są ćwiczenia na zdania z 'zu’. Ćwiczenie dotyczy zdań bezokolicznikowych z 'zu’ oraz bezokoliczników. Poziom ćwiczenia to intermediate.
Praktyka pozwala utrwalić zasady. Możesz korzystać z różnych materiałów. Zajrzyj do power e-booka o gramatyce. Dostępne są też lekcje online. Niektóre materiały oferują ćwiczenia online. Szukaj fiszek dla dzieci. Możesz też skorzystać z ćwiczeń na zdania.
Pamiętaj o możliwości dodawania komentarzy na stronach edukacyjnych. Możesz zarejestrować konto. Możesz zadawać pytania. Pytanie „Fajnie byłoby jeszcze dodać głosik jak się to wszystko wymawia” pokazuje potrzebę materiałów audio. Szukaj zasobów z wymową.
Najczęściej zadawane pytania o bezokolicznik
Kiedy muszę użyć 'zu’ przed bezokolicznikiem?
Użyj 'zu’ po wielu czasownikach. Stosuj je też po wyrażeniach rzeczownikowych. Dotyczy to również wyrażeń przymiotnikowych typu „Es ist + przymiotnik”.
W jakich sytuacjach pomijam 'zu’?
’Zu’ pomijamy po czasownikach modalnych. Nie używamy go po czasownikach zmysłów. Dotyczy to też czasowników takich jak gehen, kommen, lernen, helfen, bleiben, lehren, lassen.
Czy 'zu’ ma jakieś znaczenie po polsku?
Nie, 'zu’ jest małym elementem gramatycznym. Nie tłumaczymy go na język polski. Jego funkcja jest strukturalna.
Gdzie w zdaniu pojawia się 'zu’?
’Zu’ stoi bezpośrednio przed bezokolicznikiem. W czasownikach rozdzielnie złożonych wchodzi do środka. Stoi między przedrostkiem a rdzeniem czasownika.
Zobacz także: