Szampan – historia, produkcja i sztuka wyboru

Szampan to symbol luksusu i wyjątkowych chwil. Dowiedz się, skąd pochodzi, jak powstaje i jak wybrać idealną butelkę na każdą okazję. Ten musujący napój towarzyszy nam podczas celebracji i ważnych momentów.

Co to jest szampan?

Szampan jest winem musującym z regionu Szampanii we Francji. Prawo zastrzega tę nazwę tylko dla win z tej apelacji. Wina musujące z innych miejsc nie mogą nazywać się szampanem. Szampan symbolizuje elegancję i luksus. Jest nieodłącznym elementem świętowania.

W języku niemieckim szampan ma dwa odpowiedniki. Można użyć słowa 'der Sekt’. Używa się także terminu 'der Champagner’. W Niemczech popularne są napoje typu 'Schorle’. To mieszanki wina lub soku z wodą gazowaną. Przykładem jest 'die Weinschorle’ lub 'die Apfelschorle’.

Krótka historia szampana

Region Szampanii ma długą historię winiarską. Pierwszymi mieszkańcami tego obszaru byli Galowie. Najstarsze dokumenty o winach pochodzą z 800 roku. Szampania była często najeżdżana i palona w średniowieczu. Doświadczyła wielu wojen i bitew. To kształtowało jej historię.

Dom Pierre Pérignon jest ważną postacią. Żył w latach 1638-1715. Odegrał kluczową rolę w rozwoju metody produkcji. Mnisi z Szampanii eksperymentowali z winami musującymi. Robili to na ponad 100 lat przed Dom Pérignon. Anglicy używali butelek odpornych na ciśnienie. Robili to 130 lat przed Francuzami. Rok 1728 zniósł zakaz transportu wina w butelkach. Pierwsze domy szampańskie powstały w XVIII wieku. Ruinart założono w 1729 roku. Taittinger w 1734. Moët w 1743. Clicquot w 1772. Heidsieck w 1785.

Dom Perignon nie wynalazł szampana.

Anglicy używali w swoich winach musujących szklanych butelek odpornych na ciśnienie 130 lat przed Francuzami.

Szampańska historia z Zielonej Góry

W Zielonej Górze (Grünberg) też produkowano wino musujące. W 1826 roku powstała tam pierwsza wytwórnia w Niemczech. Pierwszy zielonogórski „szampan” robiono z jabłek. Karl Samuel Häusler wymyślił tę recepturę. Był producentem papy i kupcem z Jeleniej Góry. Butelki z jabłkowym napojem wysyłano do Jeleniej Góry (Hirschberg).

August Grempler był właścicielem winiarni. Postanowił nazwać wina francuskimi nazwami. Chciał w ten sposób oszukać klientów. W 1829 roku zbudowano piwnice przy ul. Moniuszki. Służyły do przechowywania wina. Zielonogórskie „szampany” zdobywały nagrody. Dostały medale na wystawach światowych. W Paryżu (1855), Londynie (1862) i Wiedniu (1873). Produkcja rosła. W latach 20. XX wieku wynosiła około 250 tysięcy butelek rocznie. W latach 30. osiągnęła 800 tysięcy butelek rocznie.

– Wina z Zielonej Góry zaczęły udawać, że pochodzą z Francji – mówi Andrzej Toczewski, dyrektor zielonogórskiego muzeum.

– Bardzo pomogli w tym sprowadzeni z Francji kiperzy – dodaje Toczewski.

– Nie był to kiper, lecz szef produkcji – dodaje Zbigniew Bujkiewicz.

Jose Jourdan był Francuzem. Przybył do Zielonej Góry. Nadzorował produkcję wina. Jego willę zbudowano w 1866 roku.

Jak powstaje szampan? Metoda tradycyjna

Szampan powstaje metodą tradycyjną. Nazywa się ją też méthode champenoise. To skomplikowany proces winifikacji. Wtórna fermentacja zachodzi w butelce. Wina leżakują na osadzie drożdżowym. Minimalny okres dojrzewania to 15 miesięcy dla win nierocznikowych. Dla win rocznikowych jest dłuższy. Bollinger leżakuje wina nierocznikowe 3 lata. Rocznikowe 5 lat. Luksusowe rocznikowe 8 lat i więcej.

Główne szczepy winogron to Chardonnay, Pinot Noir i Pinot Meunier. Winogrona muszą pochodzić z apelacji AOC Champagne. W apelacji jest 320 wiosek. 17 z nich ma klasyfikację Grand Cru. Wina z tych wiosek mają 100% ocenę. Wina z wiosek Premier Cru mają ocenę 90-99%. Pozostałe to Autre Cru.

W procesie produkcji używa się stołu do remuażu. To urządzenie pomaga w sedymentacji osadu. Osad zbiera się przy szyjce butelki. Jest usuwany przed korkowaniem.

Rodzaje i klasyfikacja szampana

Szampany różnią się poziomem słodyczy. Najpopularniejszy jest Brut. Oznacza wino wytrawne. Inne style to Extra Brut (bardzo wytrawne), Sec (półwytrawne), Demi-Sec (półsłodkie) i Doux (słodkie).

Szampan może być rocznikowy lub nierocznikowy. Vintage oznacza wino z jednego, konkretnego rocznika. Dom Pérignon koncentruje się na szampanach vintage. Wino nierocznikowe to mieszanka win z różnych lat. Zapewnia to spójny styl domu szampańskiego.

Klasyfikacja regionalna opiera się na wioskach. Wioski Grand Cru mają najwyższą ocenę (100%). Wioski Premier Cru są nieco niżej oceniane (90-99%). Pozostałe to Autre Cru.

Producenci są klasyfikowani według typu działalności. Oznaczenia to NM, MA, ND, CM, RM, SR, RC. Pomaga to zrozumieć pochodzenie wina.

Pierwszy różowy szampan powstał przypadkowo. Stało się to na początku XVIII wieku.

Jak wybrać idealny szampan?

Wybór szampana wymaga pewnej wiedzy. Zrozum kluczowe elementy profilu smakowego. Zwróć uwagę na pochodzenie wina. Poznaj producenta i jego styl. Możesz poszukiwać mniejszych winnic. Często oferują one unikalne smaki. Przykłady to Delavenne Pere & Fills z Bouzy. To wioska Grand Cru.

Spróbuj połączyć szampana z jedzeniem. Różowe szampany pasują do kaczki lub sushi. Eksperymentuj z różnymi stylami. Uczestnicz w degustacjach wina. Zwróć uwagę na swoje reakcje. Szukaj rekomendacji od sommelierów. Ich wiedza jest bardzo pomocna.

Oto kilka przykładów szampanów:

Nazwa	Producent	Skład	Temp. podawania	Cena
Grand Cru Brut Reserve	Delavenne Pere & Fills	60% Pinot Noir, 40% Chardonnay	8-10°C	239,99 zł
Grand Cru Blanc de Blancs Brut	Delavenne Pere & Fills	100% Chardonnay	8-10°C	259,99 zł
Grand Cru Rosé Brut	Delavenne Pere & Fills	60% Pinot Noir, 40% Chardonnay i AOC Bouzy Rouge	8-10°C	239,99 zł
Dom Pérignon Vintage Brut 2015	Moet & Chandon	PINOT NOIR, CHARDONNAY	6-7°C	1 399,99 zł

Sztuka serwowania szampana

Serwowanie szampana to część celebracji. Szampan najlepiej smakuje schłodzony. Idealna temperatura to 6-8°C. Użyj smukłych kieliszków typu flute. Pomagają one zachować bąbelki. Nalewaj szampan powoli. Kieruj strumień po ściance kieliszka. Unikniesz nadmiernej piany.

Otwieranie butelki też ma znaczenie. Zrób to ostrożnie. Nie pozwól, aby korek wystrzelił z hukiem. Kontrolowane otwarcie jest bardziej eleganckie. Bąbelki szampana wydają charakterystyczne dźwięki. To dodaje uroku degustacji.

Piję gwiazdy!

Ciekawostki o szampanie

Szampan kryje wiele fascynujących faktów. W piwnicach producentów leży ogromna ilość butelek. Znajduje się tam 1 300 000 000 butelek. Ciśnienie w butelce wynosi 5-6 atmosfer. To dwa razy więcej niż w oponie samochodowej. Kieliszek szampana zawiera milion bąbelków.

Pierwsza publiczna prezentacja szampana odbyła się w Londynie. Miało to miejsce w 1908 roku. Była to Francusko-Brytyjska wystawa. Anglicy preferowali wino wytrawne. To wpłynęło na rynek. Spowodowało wzrost produkcji wina wytrawnego po I wojnie światowej.

I wojna światowa dotknęła region Szampanii. Stolica Reims była bombardowana przez ponad 1000 dni. Mimo zniszczeń produkcja trwała. Co roku wytwarzano 14 milionów butelek. W czasie wojny piwnicami opiekowali się głównie kobiety, dzieci i starcy. Najlepsze roczniki wina powstały w latach 1914, 1915 i 1917. Żołnierze broniący Reims otrzymywali specjalną rację. Dostawali dwie butelki szampana dziennie.

W dniu zwycięstwa zasługujesz na szampana. W dniu porażki go potrzebujesz. – Napoleon Bonaparte

Znane domy szampańskie i ich historie

Wiele domów szampańskich ma bogatą historię. Bollinger to znany dom z miasteczka Ay. Produkuje szampana od XV wieku. Rasową wytwórnię założono w 1829 roku. Posiadają 140 hektarów winnic. Rocznie produkują około 1,5 miliona butelek. W 1888 roku wysłali transport do USA. Firma jest ceniona za styl bąbelków. Związane z nią postacie to Joseph i Lily Bollinger.

Charles Heidsieck założył firmę w 1851 roku. Nabył 30 hektarów winorośli. Wina Heidsiecka są oszałamiające ekspresją. Mają elegancję i nienaganną budowę. Rodzina Hedsieck przestała prowadzić firmę w 1976 roku. Ważną postacią był Daniel Thibault.

Piper-Heidsieck jest związany ze światem mody i filmu. W 1999 roku Jean-Paul Gaultier zaprojektował dla butelki gorset. Marilyn Monroe była fanką tego szampana. Wytwórnia jest modna.

G. H. Mumm założyli bracia z Niemiec. Stało się to w 1827 roku. Byli to Jules, Eduard i Gottlieb de Mumm. Lanson to jedna z najstarszych firm w Szampanii. W ich Cuvée Black Label brak fermentacji malolaktycznej. Opinia „Bez lansu” pasuje do tej marki.

Moët & Chandon to najpopularniejszy szampan. Powstał w 1743 roku. Dom Pérignon to marka Moët & Chandon. Koncentruje się na rocznikowych winach. Ruinart to dom z 1729 roku. Ma związki ze sztuką. Charakteryzuje go kształt butelki.

Szampan w kulturze i języku

Nie ma świętowania bez strzelających korków. Szampan jest symbolem luksusu i radości. Jest obecny w kulturze, sztuce i stylu życia.

W Niemczech kultura alkoholowa jest bogata. Mają najwięcej browarów na świecie (1300). Są dziesiątym producentem wina. Piwo (Bier) jest najpopularniejsze. Wino pije się w regionach winiarskich. Schnapps to destylat owocowy. Likier i Branntwein to mocniejsze alkohole. Sekt to niemiecka odpowiedź na szampana. Mixologia, czyli sztuka koktajli, rozwija się. Wiek legalny to 16 lat dla piwa i wina. 18 lat dla mocniejszych alkoholi.

Znajomość słówek o napojach i jedzeniu jest przydatna. Pomaga w podróży i zakupach. Oto lista podstawowych napojów po niemiecku:

• der Drink
• der Tee (herbata)
• der Eistee (herbata mrożona)
• der Kakao
• der Kaffee (kawa)
• die Cola
• die Limonade (lemoniada)
• das Bier (piwo)
• die Buttermilch (maślanka)
• die Milch (mleko)
• das Getränk (napój)
• der Saft (sok)
• der Apfelsaft (sok jabłkowy)
• der Orangensaft (sok pomarańczowy)
• der Sekt (szampan/wino musujące)
• der Champagner (szampan)
• der Wein (wino)
• das Wasser (woda)
• das Mineralwasser (woda mineralna)
• der Wodka (wódka)

Zwróć uwagę na rodzajniki. Poprawne wymówienie słów jest ważne. Słowa 'Kaffee’ i 'Tee’ są często błędnie wymawiane. Możesz osłuchać się z wymową. Ćwiczenie słówek w kuchni pomaga je utrwalić.

Podsumowanie

Szampan to coś więcej niż napój. To historia, tradycja i symbol celebracji. Jego produkcja to sztuka. Wybór odpowiedniej butelki dodaje magii chwili. Poznanie historii i rodzajów wzbogaca doświadczenie. Pamiętaj o prawidłowym serwowaniu. Ciesz się każdą musującą chwilą.

Zobacz także:

• Napoje po niemiecku – Twój przewodnik po niemieckim słownictwie
• Landy niemieckie i ich stolice – pełny przewodnik
• Niemieckie kolędy: Tradycja, historia i najpiękniejsze pieśni
• Jak obchodzą święta bożego narodzenia Niemcy – tradycje, potrawy i magia Adwentu
• Niemieckie Kolędy i Piosenki Świąteczne – Tradycja i Emocje